EDC – poznaj związki, które mogą przyczyniać się do występowania zaburzeń endokrynnych!
- 22 lutego, 2017
- od
- Aleksandra Olsson
„Pracujesz w Zakładzie Endokrynologii i zajmujesz się puszkami i plastikowymi opakowaniami…?” różne formy tego pytania słyszę dość często, łącznie z sugestią, że to chyba zakład ekologii. Za każdym razem potwierdzam jednak, że mimo wszytko zaburzenia hormonalne i opakowania do żywności mają wspólny mianownik. Ten mianownik to enigmatycznie brzmiące EDC. Wyjaśniam również co ma wspólnego wszędobylski plastik z wieloma chorobami współczesnego świata.
Związki Endokrynnie Czynne (EDC)
Aby tworzywa sztuczne były elastyczne i wytrzymałe, w procesie produkcji dodaje się plastyfikatory takie jak bisfenol A (BPA) i ftalany (ang. Phthalates, PAE). Oba te związki, oprócz tego, że biorą udział w powstawaniu plastikowych elementów, należą także do związków endokrynnie czynnych (ang. Endocrine disrupting chemicals, EDC), które mogą wpływać na gospodarkę hormonalną. EDC posiadają pierścieniową strukturę i pod względem budowy są zbliżone do hormonów produkowanych przez nasz organizm. To sprawia, że związki te mogą wchodzić w interakcje z receptorami dla hormonów (estrogenowymi oraz androgenowymi), a w konsekwencji odgrywać potencjalną rolę w powstawaniu między innymi:
- Cukrzycy typu 2
- Otyłości
- Chorób układu sercowo-naczyniowego
- Zaburzeń płodności zarówno u kobiet jak i mężczyzn
- Wad wrodzonych dzieci (wnętrostwo, spodziectwo)
- Zaburzeń hormonalnych, w tym najczęstszego wśród kobiet w wieku rozrodczym
- Zespołu wielotorbielowatych jajników (PCOS)
- Nowotworów hormonozależnych (raka piersi i raka prostaty)
Jak dochodzi do kontaktu z EDC?
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (ang. European Food Safety Authority, EFSA) w roku 2015 zmniejszył wartość tolerowanej dawki przyjętej przez organizm człowieka (ang. Torelable Daily Intake, TDI) z 50µg/kg masy ciała na dobę do 4µg/kg masy ciała na dobę. Jednocześnie EFSA ustanowił tę wartość jako tymczasową, obowiązującą do przeprowadzenia i przeanalizowania wyników większej liczby badań dotyczących
konsekwencji ekspozycji na niektóre EDC, szczególnie dla gruczołu piersiowego oraz komórek nerwowych. Wyjątkową uwagę powinno się także zwrócić na kobiety w ciąży, niemowlęta i małe dzieci, bo to one należą do grup osób najbardziej narażonych na konsekwencje działania związków zaburzających czynność układu hormonalnego.
EDC do organizmu człowieka mogą dostać się drogą:
- Przezskórną – kontakt z kosmetykami, chemią gospodarczą, plastikowymi torbami i opakowaniami, paragonami
- Wziewną –wdychanie kurzu zawierającego cząsteczki pochodzące z plastikowych elementów
- Doustną – spożycie zanieczyszczonej żywności.
Gdzie znajduje się najwięcej szkodliwych substancji?
Wspomniany wcześniej BPA, stosowany jest na szeroką skalę w puszkach do przechowywania żywności, a konkretnie w wewnętrznej powłoce izolującej żywność od metalu. Wykorzystywany jest również do produkcji tworzyw poliwęglanowych, twardych materiałów przypominających szkło, z których często powstają butelki czy plastikowe
opakowania. Kolejną grupę stanową ftalany, związki stosowane w produkcji folii spożywczych, woreczków do żywności, opakowań wykonanych z plastiku, a także wielu sprzętach codziennego użytku, w tym także mających kontakt z żywnością, jak naczynia i akcesoria kuchenne. Plastyfikatory do naszego pokarmu dostają się z opakowań między innymi podczas: mechanicznego uszkodzenia lub wgniecenia puszki czy długiego magazynowania oraz działania wysokiej temperatury, a na to pokarm narażony jest dość często. Do takich sytuacji należy bowiem przechowywanie w nasłonecznionym miejscu, podgrzewanie posiłku wraz opakowaniem, a także przełożenie gorącej żywności do plastikowego pudełka lub butelki.
Bisfenol i ftalany!
Bisfenol A i ftalany to substancje, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie naszego organizmu poprzez zaburzanie pracy układu hormonalnego. Czy zatem produkty BPA free i PAE free są zupełnie bezpieczne? Niestety nie. Niewielkie modyfikacje w budowie sprawiają, że zamiast bisfenolu A mamy bisfenol S lub bisfenol F, inna nazwa, zbliżone właściwości, potencjalnie estrogenne. Uważa się, że obecnie powinniśmy jak najczęściej korzystać z
opakowań szklanych, a także biodegradowalnych, które nie zawierają sztucznych dodatków, przede wszystkim plastyfikatorów, sztucznych barwników i klejów – wszystkiego, co stanowi potencjalne źródło EDC.
Gdzie szukać więcej informacji?
Czy boimy się na wyrost? Przecież jest tyle szkodliwych rzeczy, a my się czepiamy właśnie takich, z których musimy korzystać codziennie i nie możemy ich unikać. Otóż możemy i dla zdrowia, swojego i naszych dzieci, powinniśmy! Argument: „czego to nie wymyślą, dawniej jakoś było i wszyscy żyli”, tutaj nie obowiązuje. Dawniej nie było plastików, jeszcze dawniej ludzie wierzyli, że Ziemia jest płaska. Korzystajmy z wiedzy współczesnego świata i ze zdobyczy cywilizacji. Ale róbmy to świadomie! Więcej informacji jak wybierać, aby było zdrowiej, a także jakie możemy stosować zamienniki znanych produktów i rozwiązań, na blogu Zdrowie Otulone Szkłem oraz na profilu facebookowym Detoxed Lifestyle Challenge, gdzie eksperci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Politechniki Gdańskiej na bieżąco będą się dzielić z Wami swoją wiedzą.
Doktor nauk o zdrowiu, dietetyk kliniczny.
Łączę rolę naukowca i popularyzatorki wiedzy. Na blogu wiemjakzdrowo.pl oraz w podcaście „Mówię jak zdrowo” dzielę się prostymi i sprawdzonymi rozwiązaniami jak żyć zdrowiej, opartymi o naukowe fakty. A jako naukowiec badam wpływ życia w „plastikowym świecie” na organizm człowieka. Współtworzę także kampanię edukacyjną „Bądź Detoxed. Bądź Zdrowy”, w ramach której pokazuję w jaki sposób zmniejszyć swoje narażenie na szkodliwe związki.
Badania do pracy doktorskiej prowadziłam w Zakładzie Endokrynologii Klinicznej i Doświadczalnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w grupie kobiet z niezwykle częstym zaburzeniem hormonalnym – zespołem wielotorbielowatych jajników (PCOS).
Masz pytanie? Napisz na aleksandra1olsson@gmail.com
Posty z kategorii
Dieta ketogeniczna — darmowy jadłospis 2000 kcal
