Okiem Dietetyka Podcast #40… jakie badania profilaktyczne warto wykonywać raz do roku?

Niestety ponad połowa Polaków nie bada się regularnie, a z sondaży wynika także, że część z nas nie wie, jakie badania profilaktyczne należy wykonywać w danym wieku. W istocie badanie się nawet wtedy, gdy nic nam nie dolega, pozwala na wykrycie pewnych zaburzeń we wcześniejszym stadium, co zwiększa szansę wyleczenia. Myślę, że każdemu znane jest powiedzenie „lepiej zapobiegać niż leczyć”, które niezwykle trafnie wpisuje się w tematykę dzisiejszego podcastu. Badania profilaktyczne mogą być pierwszym krokiem do poprawy jakości swojego życia i znalezienia przyczyny męczących nas objawów – nawet tak prostych jak nadmierne zmęczenie, kiepski stan skóry i paznokci albo wypadanie włosów. Wiele schorzeń ma właśnie tego typu niespecyficzne objawy i jedynie badanie krwi pozwoli realnie ocenić nasz stan zdrowia.

Mamy więc nadzieję, że ten podcast będzie bodźcem dla niejednego słuchacza, słuchaczki do sprawdzenia stanu swojego zdrowia. Materiał przygotowałyśmy we współpracy z marką uPacjenta. W ramach współpracy mamy dla Ciebie zniżkę 15% na domowe badania krwi z kodem OKIEMDIETETYKA. Badania, które zrobisz bez wychodzenia z domu! Same również skorzystałyśmy z takiej usługi i w tym odcinku dzielimy się swoimi wrażeniami.

W tym miesiącu z podcastów dowiesz się:

• jakich błędów w diecie i treningu wystrzegać się przy niedoczynności tarczycy lub Hashimoto;
• jakie są najlepsze i najgorsze produkty dla osób z tymi schorzeniami;
• wszystkiego, co warto wiedzieć w kontekście suplementacji oraz prawidłowego przyjmowania leku;
• o jakie badania warto zadbać w ramach profilaktyki.

Dlaczego nie wykonujemy badań profilaktycznych?

Nie chcemy podawać Wam gotowych wymówek, ale warto odpowiedzieć sobie na pytanie dlaczego ludzie regularnie się nie badają. Pozwoli to znaleźć dopasowane do tego problemu rozwiązanie.

Przede wszystkim często nie mamy takiej świadomości, że przynajmniej raz w roku warto profilaktycznie się przebadać. Niekiedy brakuje nam także medycznej wiedzy, która pozwoli wybrać odpowiednie badania. W konsekwencji odwlekamy wykonanie badań, nierzadko obawiając się złych wyników. Niestety odkładanie w czasie badania nie sprawi, że nie będziemy chorzy, a choroba przestanie się rozwijać. Przeciwnie! Badania profilaktyczne mogą nas przed tym jedynie uchronić. Warto pamiętać o tym, że nie robimy ich tylko po to, żeby wykrywać zaburzenia i choroby, ale też po to, by utwierdzić się, że wszystko jest w porządku i mieć spokojną głowę.

Częstą obawą przed robieniem badań krwi jest to, że należy udać się do przychodni czy punktu pobrań, gdzie możemy złapać jakąś infekcję. Przez pandemię jest do dodatkowo nasilone i jeśli nie musimy wychodzić z domu, to tego nie robimy. Dla osób, które nie lubią samej atmosfery szpitala, z pewnością jest to zbawienie – jednak dla naszego zdrowia zdecydowanie nie. Dodatkowo osoby starsze czy z niepełnosprawnościami mogą mieć zwyczajnie problem, aby do przychodni dotrzeć z uwagi na zmniejszoną mobilność.

Jednak nie oszukujmy się – przeciętny Kowalski najczęściej zrzuca winę po prostu na brak czasu i długie kolejki, które cały ten proces wydłużają. Mamy takie przekonanie, że inne rzeczy są ważniejsze i szkoda tracić swój czas, zmienić cały harmonogram dnia czy też wziąć wolne. Zwyczajnie nam się nie chce.

Domowe badania krwi

Mamy wrażenie, że na wszystkie te problemy mamy dla Was gotowe rozwiązanie. Za chwilę zaprezentuję Ci listę badań, która bardzo ułatwi wykonanie przeglądu zdrowia. Jeśli chcesz zrobić badania na własną rękę, nie musisz się więcej zastanawiać nad tym, jakie parametry warto byłoby zbadać. Świetnym sposobem na ich zrobienie może być domowe badanie krwi, które zrobisz bez wychodzenia z domu.

Jak wygląda domowe badanie krwi?

Ostatnio pierwszy raz korzystałyśmy z takiej opcji, jaką są badania profilaktyczne wykonywane we własnym domu – taką możliwość oferuje właśnie marka uPacjenta. Wystarczy umówić badanie na konkretną godzinę i przyjąć pielęgniarkę, która przychodzi do nas, by pobrać krew. Nie trzeba samemu pobierać próbek ani się kłuć. W tym momencie omijamy nieszczęsne kolejki, nie musimy zmieniać całego planu dnia i przychodzić później do pracy, a nawet nie musimy nigdzie wychodzić i tracić czasu na dojazdy. Jeśli ktoś nie cierpi atmosfery szpitala czy przychodni, to również odchodzi stres z tym związany. Jest to świetna opcja dla osób, dla których przemieszczanie się może stanowić problem.

W naszym przypadku wszystko odbyło się niezwykle sprawnie i przyjemnie. Cały proces nie trwa nawet 10 minut. Wyniki badań odbiera się online przez wpisanie dedykowanego numeru zlecenia i daty urodzenia. Większość tych podstawowych badań jest najczęściej dostępna w 24h po badaniu, a na niektóre parametry należy poczekać trochę dłużej. Wniosek jest prosty: wszystkie możliwe wymówki w tym momencie należy odrzucić i po prostu poświęcić te 10 minut tylko dla siebie i swojego zdrowia.

My akurat wszystkie skorzystałyśmy z tego samego pakietu badań, który obejmuje wszystkie podstawowe badania profilaktyczne, a także kilka dodatkowych, np. rozszerzoną diagnostykę problemów tarczycowych, badanie poziomu witaminy D, witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza i ferrytyny oraz kortyzolu i leptyny. To pakiet dedykowany osobom aktywnym (e-pakiet Fit & Active Maksimum), ale w rzeczywistości jest pomocny w ogólnej ocenie stanu zdrowia, przy weryfikacji zaburzeń endokrynologicznych czy niedoborów składników odżywczych, więc mogą z niego korzystać w zasadzie wszyscy. Poza tym Viola robiła też diagnostykę alergii (e-pakiet ALEX: Molekularna diagnostyka alergii IgE-zależnej).

Do ogólnych pakietów można też dodać pojedyncze badania. Ja dodałam do tego pakietu jeszcze homocysteinę ze względu na to, że jem przede wszystkim roślinnie. Agata natomiast dodała przeciwciała przeciwko wirusowi ospy, ponieważ z uwagi na to, że nigdy jej nie przechorowała, dostała zalecenie od lekarza, by je zbadać. Co prawda ospa wietrzna u dorosłych pojawia się stosunkowo rzadko. Jeżeli jednak ospa pierwszy raz wystąpi u osoby dorosłej, wiąże się najczęściej z o wiele cięższym przebiegiem i wyższym ryzykiem wystąpienia groźnych powikłań. 

Lista badań profilaktycznych, które warto wykonywać raz w roku

Do najważniejszych badań profilaktycznych zaliczamy:

• morfologię krwi,
• badanie OB,
• glukozę i insulinę na czczo,
• pełny lipidogram,
• próby wątrobowe,
• kreatyninę,
• TSH,
• badanie ogólne moczu.

Morfologia krwi

Morfologia krwi pełna to podstawowe badanie diagnostyczne, które pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu. Wyniki badania dostarczają informacji na temat ilości i jakości elementów morfotycznych krwi, czyli krwinek czerwonych (erytrocytów), krwinek białych (leukocytów) i płytek krwi (trombocytów). Morfologia pełna pomaga wykryć m. in. następujące nieprawidłowości:

• anemię, czyli niedokrwistość;
• stany zapalne;
• infekcje;
• zaburzenia autoimmunologiczne;
• choroby krwi;
• nowotwory (np. białaczkę).

Co istotne, wiele z chorób, które pomaga zdiagnozować morfologia, nie daje charakterystycznych objawów. Wyraźne objawy pojawiają się dopiero wtedy, kiedy choroba jest już rozwinięta. I dlatego należy podkreślić, że pełną morfologię krwi warto wykonywać profilaktycznie – nawet wtedy, kiedy my nie odczuwamy żadnych dolegliwości. 

Badanie OB

Następnie mamy OB, czyli Odczyn Biernackiego, który jest przesiewowym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie stanów zapalnych organizmu. Takie stany zapalne są związane ze zmianami stężenia białek we krwi, czyli ze wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin – tj. przeciwciał, białek związanych z odpornością. Badanie jest przydatne w diagnostyce różnych chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej i naczyń, chorób zakaźnych, chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych.

Glukoza na czczo

Badanie glukozy jest szczególnie istotne w diagnozowaniu i monitorowaniu przebiegu cukrzycy i w takiej sytuacji powinniśmy je wykonywać regularnie. Najczęstszym wskazaniem wykonania badania glukozy we krwi są objawy wskazujące na zaburzenia tolerancji węglowodanów, takie jak:

• częste oddawanie moczu,
• wzmożone pragnienie,
• wzrost apetytu,
• uczucie senności,
• wzrost masy ciała w przeciągu kilku miesięcy,
• przyspieszenie rytmu serca,
• nieostre widzenie,
• zaburzenia neurologiczne (niepokój, pojawiające drgawki),
• problemy z wyleczeniem trwających infekcji.

Nie warto jednak czekać do wystąpienia tych objawów, tylko regularnie kontrolować stężenie glukozy we krwi. Glukoza, jako podstawowe źródło energii dla większości komórek, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. 

Insulina na czczo

Natomiast insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, którego najważniejszą funkcją jest kontrola poziomu glukozy we krwi.  Poziom insuliny należy głównie skontrolować u osób, u których:

• występuje niski poziom glukozy we krwi i wynikające z niego objawy: zawroty głowy, kołatanie serca, pocenie się, tendencja do omdleń,
• u osób, u których zdiagnozowano cukrzycę i monitoruje się jej przebieg,
• kiedy lekarz zalecił wykonanie badania z innych powodów zdrowotnych (ciąża, otyłość, nadciśnienie).

Badanie wykonuje się również przy monitorowaniu wytwarzania insuliny przez organizm i ocenie insulinooporności. Badanie insuliny dostarcza informacji na temat gospodarki węglowodanowej, ale nie tylko. Wspiera ocenę funkcjonowania całego organizmu, w tym pracy układu trawiennego i hormonalnego. Dzięki badaniu możliwe jest rozpoznanie różnorodnych nieprawidłowości, takich jak guz trzustki czy niewrażliwość komórek trzustki na insulinę.

Okiem Dietetyka Podcast #6 …wszystko, co musisz wiedzieć o insulinooporności!

Pełny lipidogram

Warto również badać się w kierunku zaburzeń lipidowych, czyli zrobić pełny lipidogram. Pozwala on ocenić, czy gospodarka lipidowa (tłuszczowa) w naszym organizmie funkcjonuje prawidłowo. Badanie dostarcza informacji na temat ryzyka rozwoju poważnych chorób układu krążenia, takich jak miażdżyca czy powikłania sercowo-naczyniowe, które prowadzą do udaru czy zawału.

Badane parametry w tym zestawie to:

• cholesterol całkowity, 
• frakcja LDL (czyli potocznie mówiąc “zły cholesterol”), 
• frakcję HDL (czyli ten “dobry cholesterol”),
• nie- HDL (różnica cholesterolu całkowitego i HDL),
• trójglicerydy.

Kontrolę poziomu cholesterolu zaleca się wszystkim mężczyznom po 35. roku życia oraz kobietom po 45. roku życia. Osoby, które ukończyły 50 lat, powinny badać profil lipidowy co dwa lata, a w przypadku podwyższonego poziomu cholesterolu – co rok. Pacjenci przyjmujący leki na obniżenie cholesterolu powinni z kolei wykonać lipidogram co pół roku. 

Lipidogram to takie podstawowe badanie, dzięki któremu możemy ochronić nasze naczynia krwionośne przed szkodliwym wpływem wysokiego stężenia cholesterolu. Dlatego w trosce o zdrowie warto już wykonywać lipidogram około 20. roku życia i powtarzać to badanie przynajmniej co 5 lat. 

Próby wątrobowe

W celu oceny funkcji wątroby i dróg żółciowych warto zrobić próby wątrobowe. Badanie to umożliwia ocenę aktywności enzymów wątrobowych oraz substancji, które są wytwarzane i przekształcane przez wątrobę. W ramach prób wątrobowych oznacza się aktywność wewnątrzkomórkowych enzymów komórek wątrobowych oraz poziom bilirubiny całkowitej, czyli produktu rozpadu hemoglobiny, którego dezaktywacją zajmuje się wątroba. Wyniki enzymów wątrobowych interpretowane zbiorczo pozwalają diagnozować i różnicować choroby wątroby, dróg żółciowych, a także ułatwiają rozpoznanie chorób układu pokarmowego (np. zapalenia trzustki) czy zawału serca. 

Kreatynina

Poziom kreatyniny oznacza się w diagnostyce lub monitorowaniu chorób nerek oraz przy podejrzeniu zatrucia nefrotoksynami, czyli substancjami toksycznymi dla nerek. Badanie pozwala zidentyfikować zaburzenia funkcjonowania nerek jeszcze zanim zaczną towarzyszyć im jakiekolwiek dolegliwości. Dzięki oznaczeniu kreatyniny można ocenić prawidłowe działanie kłębuszków nerkowych. To struktury odpowiadające za filtrowanie krwi i usuwanie z niej niepotrzebnych szkodliwych substancji. Jednocześnie nie dopuszczą one do utraty użytecznych składników, np. białek. Badanie kreatyniny w surowicy może posłużyć do obliczania tzw. współczynnika przesączania kłębuszkowego (eGFR) – parametru określającego ogólną sprawność nerek.

TSH

W kontekście zaburzeń pracy tarczycy pierwszym parametrem, który warto sprawdzać  jest TSH. Pomiar stężenia TSH (inaczej tyreotropiny, hormonu tyreotropowego) pozwala wykrywać schorzenia tarczycy, które często przebiegają bezobjawowo. Koniecznym wskazaniem do badania mogą być następujące objawy:

• problemy z utrzymaniem właściwej masy ciała, nieuzasadniona utrata wagi lub kłopoty ze schudnięciem;
• uderzenia gorąca lub oblewanie się zimnym potem;
• kołatanie serca;
• stany rozdrażnienia, niepokoju;
• zaburzenia miesiączkowania;
• przewlekłe zmęczenie;
• inne objawy, które mogą być związane z problemami z tarczycą: wypadanie włosów, suchość skóry, zaparcia lub biegunki.

Badanie TSH pozwala wykryć zarówno nadmiarowe, jak i niedostateczne wydzielanie hormonów tarczycy, czyli i niedoczynność i nadczynność. Umożliwia szybkie wdrożenie leczenia, dzięki któremu możemy pozbyć się uciążliwych objawów, które  towarzyszą tym schorzeniom. 

Okiem Dietetyka Podcast #7 …rola tarczycy w utrzymaniu równowagi hormonalnej

Niedoczynność tarczycy niejedno ma imię

Badanie moczu

Dodatkowo warto zrobić badanie ogólne moczu. Pomaga ono w rozpoznaniu chorób nerek, wątroby, chorób metabolicznych oraz zakażeń układu moczowego. Podczas badania sprawdza się parametry fizykochemiczne moczu, takie jak: barwa, przejrzystość, ciężar właściwy, pH. Ocenia się również zawartość w moczu niepożądanych składników: białka, glukozy, ciał ketonowych, czerwonych i białych krwinek, azotynów i barwników żółciowych, np. bilirubiny.

Dodatkowe badania profilaktyczne dla osób na diecie roślinnej

Odpowiednio zbilansowana dieta roślinna dostarczy nam wszystkich składników w odpowiednich ilościach. Są jednak parametry, które sprawdzą, jak nasz organizm reaguje na dany typ żywienia i nie czy popełniamy żadnych błędów w swojej diecie bądź suplementacji.

Witamina B12, homocysteina, kwas metylomalonowy

Na początek warto dodać oznaczenie całkowitej witaminy B12 w surowicy krwi, ponieważ jest to witamina zawarta w produktach pochodzenia wyłącznie zwierzęcego. W zależności od stopnia ograniczenia tych produktów jesteśmy narażeni na większy lub mniejszy niedobór witaminy B12. W żywności mamy jednak formy witaminy B12 nazywane jej analogami, co może prowadzić do błędów w oznaczaniu poziomu całkowitej witaminy B12. Nieaktywne analogi będą wpływać na wynik. Ich źródłem są produkty takie jak: tofu, tempeh, wodorosty, spirulina. Jeśli ktoś spożywa je na co dzień, może mieć problem z precyzyjnym określeniem zawartości witaminy B12. W wyniku bowiem nie wiadomo, ile z tej wartości dotyczy formy aktywnej, a ile nie. Dlatego warto dodać kolejne parametry, które oceniają status kobalaminy w organizmie, homocysteinę i kwas metylomalonowy.

Aktywna witamina B12 bierze udział w reakcji redukcji homocysteiny i kwasu metylomalonowego w organizmie. Jeśli mamy niedobór witaminy B12, reakcje te mogą zostać osłabione lub zahamowane, przez co poziom tych parametrów wzrasta. Zbyt wysoki poziom homocysteiny może uszkadzać komórki i prowadzić do zwiększenia stresu oksydacyjnego i związanych z nim chorób. Oznaczenie kwasu metylomalonowego można wykonać przez badanie krwi lub moczu, jednak jest to trudniej dostępny parametr. Aby zapobiegać negatywnym konsekwencjom niedoborów, warto wykonywać badania profilaktyczne przynajmniej raz na kilka lat. Jeśli jesteście na diecie roślinnej od dłuższego czasu, a jeszcze tego nie zrobiliście, to doskonała pora, by to nadrobić.

Zwykle rezerwy witaminy B12 wystarczają na długo. Jednakże nie wiemy, ile zmagazynował konkretnie nasz organizm, więc nie można polegać tylko na tych zapasach i konieczna jest suplementacja oraz wybór produktów roślinnych wzbogacanych w witaminę B12. Objawami niedoboru ze strony neurologicznej są zaburzenia świadomości, osłabienie siły mięśniowej, zaniki pamięci i spadek koncentracji. Mogą też pojawić się objawy ze strony układu pokarmowego – utrata apetytu, spadek masy ciała, nudności, zaparcia lub biegunki oraz szereg niespecyficznych objawów jak zmęczenie, duszności czy bladość. Najgroźniejsze konsekwencje rodzi długotrwały niedobór, który może doprowadzić do trwałych i nieodwracalnych uszkodzeń w układzie nerwowym.

Żelazo

Na diecie roślinnej warto dodać do swoich badań także żelazo. Produkty roślinne są źródłem żelaza niehemowego, które jest przyswajane znacznie gorzej niż żelazo hemowe obecne w produktach zwierzęcych. Dlatego weganie i wegetarianie są szczególnie narażeni na występowanie niedokrwistości z niedoboru żelaza. Dodatkowo wchłanianie żelaza może być obniżone przez obecność innych składników, np. wapnia czy substancji antyodżywczych. Wchłanianie żelaza może także poprawione przez uzupełnienie posiłku kwasem askorbinowym (czyli witaminą C) oraz innymi kwasami organicznymi, niektórymi aminokwasami (np. lizyną). 

W praktyce, troszcząc się o odpowiedni poziom żelaza, warto roślinne potrawy bogate w żelazo uzupełnić surówką z papryki lub kiszonej kapusty. Danie posypać obficie natką pietruszki. Na deser zaraz po posiłku możemy zjeść owoce bogate w witaminę C, takie jak kiwi. Można też jako dodatek do posiłku podać napój z witaminą C, czyli wodę z sokiem z cytryny albo szklankę soku pomarańczowego.

Jest sporo możliwości poprawienia wchłaniania żelaza wraz z dietą. Można tutaj zaliczyć także odpowiednie metody przetwarzania i przygotowywania żywności, czyli mielenie, obróbkę cieplną, moczenie, kiełkowanie i fermentację, które obniżają zawartość kwasu fitynowego w zbożach i roślinach strączkowych. Tym samym zmniejszają one wiązanie żelaza przez ten związek i zwiększają dostępność żelaza dla naszego organizmu. W praktyce oznacza to, np. namaczanie strączków, namaczanie kaszy gryczanej niepalonej przed ugotowaniem i wybieranie pieczywa na zakwasie. 

Niedobór żelaza przede wszystkim odpowiada za niedokrwistość. Nie jest to jedyny czynnik warunkujący schorzenie, jednak jeden z najczęściej występujących. Niedokrwistość jest stanem zmniejszenia stężenia hemoglobiny, hematokrytu i liczby czerwonych krwinek. Anemia z niedoboru żelaza może być spowodowana nie tylko dietą roślinną, ale także: zwiększonym zapotrzebowaniem w czasie ciąży, chorobami przewodu pokarmowego obniżającymi wchłanianie (np. celiakia, zakażenie Helicobacter pylori), jak również stanami większej utraty krwi, jak obfite miesiączki i inne krwawienia, np. podczas zranienia się. 

Ferrytyna

Poza stężeniem żelaza istotnym wskaźnikiem rozwoju anemii jest poziom ferrytyny, która magazynuje żelazo w organizmie i jest dobrym wskaźnikiem oceny jego zapasów. Niedokrwistość z niedoboru żelaza przebiega stopniowo – na początkowym jej etapie organizm pobiera żelazo właśnie z ferrytyny (wtedy wyniki żelaza i hemoglobiny mogą być prawidłowe). Do obniżenia poziomu żelaza dochodzi dopiero w sytuacji wyczerpania zapasu ustrojowego ferrytyny. 

Niedobory w diecie wegańskiej – jak ich uniknąć?

Dodatkowe badania profilaktyczne dla osób z niedoczynnością tarczycy lub Hashimoto

Rozszerzona diagnostyka tarczycy dostarczy nam informacji na temat charakteru dolegliwości (nadczynność, niedoczynność tarczycy) oraz ich przyczyn (podłoże autoimmunologiczne, zaburzenia wtórne i pierwotne). Dlatego dla zdrowia tarczycy warto zbadać: 

• FT3,
• FT4,
• TSH,
• przeciwciała anty-TPO,
• przeciwciała anty-TG,
• P/c. p. receptorom TSH (TRAB).

W ten sposób uzyskamy kompleksową ocenę funkcjonowania tarczycy. Wyniki powinien zinterpretować lekarz. 

7 składników odżywczych, które powinny się znaleźć w diecie osób z Hashimoto

Czynniki wpływające na wyniki badań

Na nasze wyniki badań może mieć wpływ szereg różnych czynników. Jeśli będziemy mieli ich świadomość, możemy ich uniknąć i odpowiednio przygotować się do badania. Zaburzony wynik badania może skutkować wprowadzeniem nieprawidłowego leczenia.

Jest to na przykład wiek pacjenta – wartości prawidłowe danego parametru mogą się różnić w zależności od wieku. Przykładowo noworodki mają większą liczbę erytrocytów, wyższe stężenie hemoglobiny i bilirubiny niż osoby dorosłe. Podobnie jest z płcią – i nie chodzi tylko o różnice w stężeniu hormonów płciowych, ale także inne parametry (np. stężenie żelaza u kobiet przyjmuje wyższe wartości niż u mężczyzn). U kobiet niektóre badania należy dostosować do fazy cyklu miesiączkowego. Natomiast w okresie ciąży, gdy rośnie zapotrzebowanie na niektóre składniki, badania należy interpretować inaczej. Fizjologicznie zmieniają się niektóre parametry, jak chociażby naturalnie zwiększona jest liczba leukocytów. 

Dieta jest czynnikiem mocno wpływającym na wyniki badań, tak samo jak spożywanie alkoholu, palenie papierosów. Zarówno przy intensywnym, jak i umiarkowanym wysiłku mogą się zmieniać parametry glukozy, cholesterolu, trójglicerydów. Zażywane leki, suplementy czy zioła mogą w różnym stopniu zaburzyć wynik badań. Dlatego biorąc określony preparat, dopytaj lekarza, w jaki sposób przyjąć go przed badaniem, by nie zaburzyć wyniku.

Jak przygotować się do badań profilaktycznych?

Istnieje kilka podstawowych zasad, których warto się trzymać, by uzyskać wyniki adekwatne dla aktualnego stanu zdrowia:

1. Nie zmieniaj nawyków żywieniowych przed badaniem. Nie stosuj głodówek i nadmiernie nie przejadaj się przed badaniem.
2. Dowiedz się, czy na badanie należy przyjść na czczo. W takim przypadku zachowaj 12 godzin odstępu między ostatnim posiłkiem a pobraniem.
3. Zaplanuj wykonanie badania w godzinach porannych, najlepiej między 8 a 10.
4. Na kilka dni przed badaniem ogranicz alkohol i zrezygnuj z niego całkowicie przynajmniej na dzień przed pobraniem krwi.
5. Nie przeciążaj organizmu przed planowanym badaniem. Dzień przed pobraniem nie wykonuj obciążających i intensywnych treningów.
6. Staraj się unikać stresujących sytuacji przed wykonaniem badania.
7. Zwróć uwagę na przyjmowane leki i suplementy.

Ciekawostka: Osoby, które podejrzewają u siebie nietolerancję na gluten, nie powinny eliminować glutenu z diety przed wykonaniem badania. Takie działanie może prowadzić do uzyskania wyniku fałszywie ujemnego.

Na stronie uPacjenta.pl przy każdym badaniu z katalogu znajdziemy informację jak dokładnie się do niego przygotować. Koniecznie zajrzyj do tej zakładki.

Pozostałe badania profilaktyczne

Do listy podstawowych badań profilaktycznych warto dodać pomiar ciśnienia tętniczego, ponieważ jest to bardzo ważny parametr monitorujący stan układu sercowo-naczyniowego. Wysokie ciśnienie krwi to jeden z głównych czynników zwiększających ryzyko zawału serca i udaru mózgu, a choroby układu sercowo-naczyniowego są właśnie jedną z głównych przyczyn śmierci w Polsce. Pomiar ciśnienia możemy zrobić samodzielnie za pomocą domowego ciśnieniomierza. Przed takim pomiarem należy unikać czynności, które podwyższają ciśnienie – ćwiczeń, stresu, ale także picia napojów z kofeiną. Warto się zrelaksować, usiąść swobodnie przy stole, zachować spokój i nie ruszać się i nie mówić w trakcie pomiaru. Takie pomiary należy notować i porównywać, co da nam przekrojowe informacje o stanie ciśnienia krwi. Wartości ciśnienia krwi mogą się zmieniać w trakcie dnia, więc warto porównywać wyniki robione o tej samej porze.

Raz na rok czy nawet pół roku warto udać się na wizytę do stomatologa. Warto także regularnie sprawdzać znamiona u dermatologa – tutaj w zależności od obciążenia ryzykiem nowotworu lekarz wskaże częstotliwość takich badań. Sama niedawno miałam taką sytuację, gdy bliska mi osoba dzięki badaniu znamion w zasadzie uratowała sobie życie. Wykrycie komórek nowotworowych odbyło się w odpowiednim momencie, dzięki czemu udało się zapobiec rozwinięciu zaawansowanego stadium choroby. Nie życzymy nikomu, żeby taka sytuacja otworzyła mu oczy i przekonała do badań.

Badania dla kobiet

Podobnie jest z rakiem szyjki macicy. Badania pokazują, że wśród najczęstszych chorób u kobiet, rak szyjki macicy notuje nawet 99,9% wyleczeń, pod warunkiem, że został on zdiagnozowany w fazie przedinwazyjnej. Ten typ nowotworu można wykryć nawet dzięki zwykłej cytologii, dlatego tak ważne jest, by była ona wykonywana profilaktycznie raz do roku. Rak szyjki macicy rozwija się przez wiele lat i długo nie daje żadnych objawów. Natomiast w celu wczesnego wykrycia raka piersi do listy badań warto dodać USG piersi.

W ramach ciekawostki opowiedziałyśmy o badaniu nazywanym testem na gen Angeliny Jolie. Aktorka miała mutację genu BRCA1/2, świadczącą o bardzo wysokim ryzyku zachorowania na raka piersi lub jajnika. Co więcej, kobiety z jej bliskiej rodziny zmarły na raka piersi. U nosicielek mutacji tego genu ryzyko raka piersi wynosi od 50 do 80%, natomiast raka jajnika – 40%. Test na obecność mutacji genu powinny wykonać w szczególności kobiety, w których przypadku:

• w rodzinie w dwóch pokoleniach wystąpiły przypadki nowotworów złośliwych; 
• zdiagnozowano raka piersi u minimum 2 krewnych przed 50. rokiem życia; 
• w rodzinie wystąpiły przypadki równoczesnego nowotworu piersi i jajnika lub obustronnego nowotworu piersi.

Badania dla mężczyzn

Za to u mężczyzn po 40. roku życia warto uwzględnić badanie antygenu gruczołu krokowego tzw. badanie PSA. Jest ono wykonywane w celu wczesnego wykrycia raka prostaty, co pozwala na jak najszybsze zdiagnozowanie ewentualnego nowotworu i zwiększa szanse na wyleczenie.

Mamy nadzieję, że ten odcinek przyniósł Wam wiele nowej wiedzy w obszarze profilaktyki zdrowotnej i podniósł Waszą świadomość na temat badań, które warto wykonywać. Opowiedziałyśmy też o kilku sytuacjach wyjątkowych, więc jesteśmy przekonane, że odcinek naprawdę odpowiedział na przeróżne potrzeby. Pamiętaj, że nic nie zastąpi wizyty lekarskiej, ponieważ mogą istnieć wskazania do częstszego wykonywania różnych badań. Dlatego tuż obok badań profilaktycznych jako drugi krok dodaj do corocznej rutyny wizyty u specjalistów.

Tak jak wspomniałyśmy, na dobry start wystarczy znaleźć dla siebie 10 minut, by uzyskać ogólną ocenę stanu zdrowia. Zabrzmi to górnolotnie, ale jedno proste pobranie krwi może nawet uratować nam życie. Jeśli te treści były dla Ciebie przydatne, będzie nam niezwykle miło, jeśli udostępnisz ten odcinek kolejnej osobie. Pamiętaj o kodzie rabatowym “OKIEMDIETETYKA”, który możesz wykorzystać do przebadania siebie i swoich bliskich we własnym domu za pośrednictwem strony uPacjenta.pl.