Okiem Dietetyka Podcast #38… najlepsze i najgorsze produkty w diecie osób z niedoczynnością tarczycy lub Hashimoto

Okiem Dietetyka Podcast #38… najlepsze i najgorsze produkty w diecie osób z niedoczynnością tarczycy lub Hashimoto

W kolejnym odcinku z cyklu, który poświęcamy niedoczynności tarczycy i Hashimoto chcemy omówić najlepsze i najgorsze produkty na takiej diecie. Jednak tu oczywiście należałoby postawić cudzysłów. Jako że nie jesteśmy zwolenniczkami dzielenia produktów na dozwolone i zakazane, to chcemy po prostu omówić dla Was zasady diety przy niedoczynności tarczycy i Hashimoto. Według nas klucz tkwi w całokształcie diety, a nie wyłączaniu lub włączaniu do niej jednego produktu. Z dzisiejszej rozmowy dowiecie się, jakie są ogólne założenia diety, których warto się trzymać, co wśród poszczególnych grup produktów jest najcenniejsze, a do czego należałoby podejść z większą ostrożnością.

W tym miesiącu z podcastów dowiesz się:

Ogólne założenia diety

Należy skupić się na podstawach zdrowego żywienia i dostarczeniu wszystkich niezbędnych składników w odpowiednich ilościach zgodnie z normami dla populacji Polskiej. Podstawy zaleceń nie różnią się mocno od tych zalecanych dla osób zdrowych. Ważny jest odpowiedni dobór kaloryczności diety na co dzień, a także regularność posiłków. Osobom chorującym na niedoczynność tarczycy i Hashimoto zaleca się przyjmowanie 4–5 posiłków dziennie. Pierwszy posiłek powinien być zjedzony około godziny po przebudzeniu. Należy jednak pilnować odpowiedniego odstępu między śniadaniem a zażyciem leku – lewotyroksyny. Ostatni posiłek najlepiej spożywać 2–3 godziny przed snem. Oczywiście każda osoba może dopasować te kwestie indywidualnie do siebie i modyfikować w zależności od potrzeb.

1. Potencjał przeciwzapalny diety

Ważnym aspektem jest również wyciszanie stanu zapalnego i zadbanie o to by dieta miała wysoki potencjał przeciwzapalny. Dieta o potencjale przeciwzapalnym, obejmuje wiele składników pożywienia i produktów spożywczych, m.in. kwasy tłuszczowe omega-3, antyoksydanty czy witaminy. Skupia się też na tym, żeby ograniczyć spożycie żywności o działaniu prozapalnym, głównie żywności wysokoprzetworzonej. Stan zapalny nie jest dla nas korzystny i nie warto go pogłębiać dietą. Przewlekły stan zapalny wynika z nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, jest związany z niemożliwością usunięcia z ustroju czynnika uszkadzającego. Wśród schorzeń związanych z przewlekłym stanem zapalnym wymienia się właśnie choroby z autoagresji, jaką jest m.in. choroba Hashimoto. 

2. Podaż składników mineralnych

Kolejnym punktem będzie to, że należy zadbać również o odpowiednią podaż składników mineralnych takich jak jod, żelazo, selen, cynk, o których wspominałyśmy w poprzednim odcinku. 

insulinooporność dieta

3. Niski indeks glikemiczny diety

Równie ważną kwestią jest niski indeks glikemiczny diety. Zarówno w niedoczynności tarczycy jak i Hashimoto warto zadbać o to, by wybierać i komponować potrawy bazując na zasadach diety z niskim indeksem glikemicznym. Insulinooporność bardzo często współwystępuje z tymi jednostkami chorobowymi. Jednocześnie jest ona uważana za jeden z podstawowych czynników rozwoju cukrzycy typu 2. Odgrywa istotną rolę w rozwoju miażdżycy i zespołu metabolicznego. Zaburzona praca tarczycy wpływa na metabolizm organizmu, w tym wszystkie procesy związane z metabolizmem glukozy. Z diety o niskim indeksie glikemicznym skorzystają zarówno osoby z insulinoopornością, z niedoczynnością tarczycy, Hashimoto, czy osoby całkowicie zdrowe.

4. Dieta eliminacyjna przy wykrytych nietolerancjach

Nie zaleca się bezpodstawnego wykluczania produktów z diety osób z niedoczynnością tarczycy czy Hashimoto. Jednakże w przypadku wykrytych, potwierdzonych nietolerancji należy stosować dietę eliminacyjną. W ogólnych zaleceniach i w naszej diecie, którą tworzymy, nie zalecamy obowiązkowej eliminacji produktów, np. zawierających gluten czy laktozę. Dla osób, które tych eliminacji potrzebują, w ebooku będą instrukcje, czym zastąpić produkty glutenowe (np. podamy Wam link do przepisy Violi na bezglutenowy chleb) oraz instrukcje jak wyeliminować z diety laktozę. W tym drugim przypadku najczęściej wystarczy wybierać produkty bezlaktozowe i mamy problem z głowy. Dlatego również dla osób z tymi nietolerancjami z pewnością ebook będzie przydatny. 

5. Dieta redukcyjna

W przypadku nadmiernej masy ciała, by stosować odpowiednią dietę redukcyjną, ponieważ nadwaga i otyłość wpływają na funkcjonowanie hormonów i występowanie stanu zapalnego. Kaloryczność powinna być odpowiednio dobrana. Zbyt duże restrykcje kaloryczne mogą spowodować wzrost stężenia TSH oraz zmniejszenie tempa metabolizmu.

6. Wspieranie farmakoterapii dietą

Ostatnią kwestią jest także to by odpowiednio dietą wspierać farmakoterapię.  Należy pilnować odpowiedniego zażywania leków oraz posiłków, które zjadamy w tym czasie. Tej kwestii poświęcimy odrębny odcinek podcastu.

Warzywa i owoce

Dieta powinna przede wszystkim być urozmaicona i bogata w składniki odżywcze. Podstawą diety, tak jak u zdrowych osób, powinny być warzywa i owoce. Należy spożywać minimum 400-500 g warzyw i owoców dziennie. W praktyce powinny one stanowić aż połowę tego, co jemy. Bardzo ważne jest to, by rotować spożywanymi produktami. Tak, aby nie były to tylko codziennie np. pomidory i marchewki a różne warzywa. Są one doskonałym źródłem antyoksydantów, które pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie, m.in. wpływają na przebieg procesów zapalnych. 

Bogatym źródłem przeciwutleniaczy są zielone warzywa, ale także czerwone i pomarańczowe warzywa (bogate np. w beta-karoten), ciemne owoce jagodowe (bogate m.in. w antocyjany) i cytrusy. Owoce jagodowe są szczególnie polecaną grupą owoców – zaliczamy do nich np. porzeczki, aronie, agrest, jagody, maliny, jeżyny, truskawki i poziomki. Owoce jagodowe wykazują silne działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu chronią przed działaniem wolnych rodników, poza tym mają też niski indeks glikemiczny. W naszym ebooku używamy kilku z nich – truskawek, malin, czereśni i borówek, ale można je stosować wymiennie, według swoich upodobań.

Przy okazji warzyw i owoców warto wspomnieć świeże zioła oraz przyprawy, które zawierają mnóstwo korzystnych składników. Można określić je mianem skoncentrowanego źródła substancji o działaniu przeciwutleniającym i olejków eterycznych. Najsilniejsze działanie wykazuje rozmaryn, bazylia, imbir, goździki, cynamon, czosnek i kurkuma. Można także śmiało włączać do diety kakao, które jest źródłem związków o charakterze przeciwutleniającym i wielu minerałów. 

Produkty zbożowe

Węglowodany powinny być dostarczane w  postaci produktów zbożowych z pełnego przemiału. Mają one niższy indeks glikemiczny, więcej składników mineralnych (szczególnie cynku), witamin i błonnika niż ich oczyszczone wersje. W praktyce wygląda to tak, że warto zwracać uwagę na etykiety produktów. Nie chodzi o to, żeby wybierać wszystko, co wygląda zdrowiej, ale to, co faktycznie będzie nasze zdrowie wspierać. Nie zawsze to, co z pozoru wydaje się zdrowe, faktycznie takie będzie.

Dobrym przykładem jest chleb. Dobry chleb wymaga tylko 4 składników. Mąka, woda, zakwas i/lub drożdże i sól. Mogą znaleźć się w nim też takie dodatki jak pestki, nasiona, orzechy czy suszone owoce. Jednakże spulchniacze, olej albo karmel nadający ciemnego koloru niezbędne nie są, a dodatkowo zwiększają kaloryczność pieczywa. Jeśli więc chodzi o produkty mączne z pełnego przemiału, należy kierować się typem mąki. Typ mąki oznacza, ile substancji mineralnych zawiera mąka. Wybierajmy wyższy typ mąki, przykładowo wypieki z mąki graham 1850, mąki pszennej pełnoziarnistej 2000 albo mąki żytniej razowej 2000.

Jeśli mamy taką opcję, warto wybierać pieczywo na zakwasie. Wyróżnia się ono tym, że korzystnie oddziałuje na mikrobiotę jelitową, ma wyższą dostępność pierwiastków, większą zawartość beta-glukanów, niższy indeks glikemiczny. W niższym stopniu zjedzenie tego typu chleba podwyższy poziom glukozy i insuliny we krwi po spożyciu posiłku, co szczególnie istotne będzie u osób z nieprawidłową tolerancją glukozy czy stanem przedcukrzycowym. Kierowanie się niskim indeksem glikemicznym sprawi także, że będziemy syci na dłużej, co pozwoli nam na zastosowanie odpowiednich wielkości porcji i utrzymanie prawidłowej masy ciała lub ułatwi nam stosowanie diety redukcyjnej.

Tak samo jak w przypadku warzyw i owoców, wśród produktów zbożowych warto dbać o różnorodność. Dzięki temu dostarczymy sobie większej ilości składników odżywczych. Na szczególne wyróżnienie zasługuje kasza gryczana, która cechuje się szczególnie dużą zawartością składników mineralnych. Ma też szerokie kulinarne zastosowanie i można z niej zrobić naprawdę wiele ciekawych receptur, jak choćby naleśniki czy bliny. Takim kulinarnym zastosowaniom poświęciłyśmy cały odcinek z poprzedniego podcastowego cyklu, więc tam Was odsyłam. Poza pieczywem na zakwasie i kaszą gryczaną poleciłabym wszystkie pozostałe grube kasze i płatki, ryż czy makaron pełnoziarnisty

To, co jest cenne w produktach zbożowych to także błonnik pokarmowy, który może zapobiegać zaparciom. Są one jednym z objawów niedoczynności tarczycy. Oprócz tego  błonnik zwiększa uczucie sytości, powoduje zmniejszenie stężenia glukozy i cholesterolu w surowicy krwi. Jednakże przy stosowaniu lewotyroksyny należy zwrócić uwagę duże ilości błonnika. Mogą one hamować wchłanianie leku i tym samym obniżać skuteczność farmakoterapii. Dlatego komponując posiłek spożywany w okolicach spożycia leku, nie możemy przesadzić z ilością błonnika. W tym momencie produkty oczyszczone mogą pomocne. Jak dodatkowo połączymy je z białkiem i tłuszczem, to całościowy indeks glikemiczny posiłku też będzie w porządku.

Produkty mleczne i jajka

Produkty mleczne takie jak mleko, jogurty, kefiry to źródło cennego białka i witamin z grupy B. W nabiale znajdują się też minerały takie jak: fosfor, siarka, magnez, jod i wapń. Warto wybierać chude produkty mleczne, dodając do nich tłuszcz z innego źródła np. oliwę z oliwek, orzechy lub pestki. W ten sposób ograniczymy ilość tłuszczów zwierzęcych na rzecz tłuszczów pochodzenia roślinnego. Można korzystać z umiarkowanych ilości produktów mlecznych półtłustych lub pełnotłustych. Jest to dobre, praktyczne, wygodne i ogólnodostępne źródło pełnowartościowego białka oraz składników mineralnych i witamin. Fermentowane produkty mleczne są szczególnie korzystne ze względu na pozytywny wpływ na pracę jelit oraz ich mikroflorę. Mają też niższą zawartość laktozy, więc częściej są lepiej tolerowane niż czyste mleko.

Jeśli nie mamy potrzeby eliminacji nabiału i nie odczuwamy po nim problemów żołądkowo-jelitowych ani nadmiernych gazów, to nie musimy go eliminować. Warto korzystać z niego na co dzień, szczególnie ze względu na to, że jest głównym źródłem wapnia w naszej diecie. 

Przy nietolerancji laktozy można spokojnie włączyć do jadłospisu produkty bezlaktozowe. Nie są to produkty, z których laktoza została usunięta. Został w nich zastosowany odpowiedni proces produkcyjny, czyli dodanie enzymu laktazy, który rozłożył ten cukier mleczny, czyli laktozę na cukry proste, czyli glukozę i galaktozę. Dlatego mleko bez laktozy jest o wiele słodsze od takiego zwykłego. 

Jajka to także dobre źródło witamin z grupy B oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K. Spośród składników mineralnych w jajkach występują przede wszystkim: fosfor, selen, żelazo, jod oraz cynk. Jajka są bardzo dobrym źródłem wysoko przyswajalnego białka, więc warto włączać je do diety.

Produkty białkowe

U osób cierpiących na chorobę Hashimoto należy zadbać o dostarczanie odpowiedniej ilości białka. Zawartość białka w diecie bezpośrednio przekłada się na funkcjonowanie tarczycy, ponieważ pełnowartościowe białko jest źródłem aminokwasu tyrozyny – niezbędnego do syntezy tyroksyny i trijodotyroniny (hormonów tarczycy). Źródłem białka mogą być produkty takie jak chude mięso (drób, indyk, chuda wieprzowina), ryby (zarówno chude – dorsz, mintaj, jak i tłuste – łosoś, makrela), nasiona roślin strączkowych, przetwory mleczne i jajka. Tymi wszystkimi produktami poleca się zastępować czerwone mięso i jego przetwory. Chude mięso jest także źródłem żelaza, podobnie jak strączki. Ryby poza białkiem dostarczą jodu i kwasów omega-3 (oczywiście tłuste ryby morskie). Nasiona roślin strączkowych dodatkowo zawierają węglowodany złożone. Warto zadbać o to, żeby umieścić w diecie źródła białka pochodzenia zarówno zwierzęcego,  jak i roślinnego.

Produkty tłuszczowe

Ważnym aspektem w tych schorzeniach jest również wprowadzenie do diety korzystnie działających kwasów tłuszczowych. Jednymi z najkorzystniejszych są kwasy tłuszczowe omega-3, które wykazują działanie przeciwzapalne. Wykazano, że  ich regularna podaż sprzyja poprawie samopoczucia u osób dotkniętych Hashimoto i niedoczynnością tarczycy oraz poprawia przebieg choroby.

Najlepszym źródłem kwasów omega-3 w diecie są tłuste ryby morskie, np. łosoś, makrela, węgorz, sardynka. Omega-3 znajdziemy także w owocach morza, w tranie rybim. Z kolei roślinnymi źródłami kwasów omega-3 są zimnotłoczone oleje, takie jak: olej lniany, olej rydzowy, olej konopny, oraz nasiona i orzechy: siemię lniane, nasiona chia, nasiona konopi, orzechy włoskie. Jeżeli w naszej diecie nie ma ryb, warto wprowadzać produkty roślinne z omega-3. Można także rozważyć suplementację kwasów omega-3 na bazie roślinnych alg, by zwiększyć potencjał przeciwzapalny diety. 

Dieta roślinna przy zaburzeniach pracy tarczycy

Przy zaburzeniach pracy tarczycy należy skupić się na odpowiedniej kompozycji diety. Dieta roślinna może mieć zarówno kilka plusów, jak i minusów. Na diecie roślinnej raczej notuje się niższą masę ciała, niższe ryzyko insulinooporności i samej niedoczynności tarczycy. W diecie roślinnej mamy więcej błonnika, bardzo dużo warzyw i owoców, za czym idzie ogrom substancji o działaniu przeciwzapalnym. Natomiast często na diecie roślinnej obserwuje się mniejsze zapasy żelaza, mamy te związki antyodżywcze blokujące biodostępność składników mineralnych jak żelazo i cynk, są goitrogeny, które mogą być problematyczne. Jest też kontrowersyjna soja. Na diecie roślinnej nie ma zbyt dobrych źródeł selenu. Znajduje się on głównie w rybach, mięsie i w mniejszej ilości w produktach zbożowych, strączkach, orzechach czy pieczarkach.

Przy Hashimoto i niedoczynności tarczycy jednym z najlepszych modeli diety będzie dieta śródziemnomorska. Nie jest to dieta typowo roślinna, bliżej jej do modelu wege+ryby.  Taki wybór polecamy z uwagi na wysoko przyswajalne białko i nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. Ryby są naprawdę korzystnym składnikiem w diecie, ale oczywiście dieta wegetariańska czy wegańska również może działać korzystnie i można ją stosować, tylko w tym wypadku należy  mocno przyłożyć się do suplementacji i bardzo zwracać uwagę na swoją dietę. My nie rekomendowałybyśmy takiej diety jako pierwszy wybór, ale jeśli ją dobrze zbilansujemy, najlepiej po konsultacji z dietetykiem, to oczywiście również możemy prowadzić taką dietę przy tych schorzeniach.

Produkty wysokoprzetworzone

Produktami, które szczególnie niekorzystnie będą działać u osób z Hashimoto i niedoczynnością tarczycy są produkty wysoko przetworzone. Produkty przetworzone, pełne konserwantów, barwników i innych dodatków, jak również cukru w różnej postaci i tłuszczów trans oraz dużej ilości soli – nie służą nikomu. W przypadku problemów z tarczycą tym bardziej korzystnie jest je ograniczać. Dostarczają one dużo pustych kalorii, co sprzyja tyciu. Działają także prozapalnie. Nie zawierają za to zbyt wielu witamin i składników mineralnych, które potrzebne są w dużych ilościach w diecie osób z niedoczynnością czy Hashimoto.

Szczególnie niekorzystne są produkty bogate w tłuszcze trans – działają bardzo silnie prozapalnie i są główną przyczyną miażdżycy. Znajdziemy je w twardych margarynach w kostce, w żywności fast food, produktach instant, żywności gotowej, sklepowych słodyczach, wyrobach cukierniczych, chipsach i innych słonych przekąskach. 

Kolejnym niekorzystnym składnikiem będzie cukier rafinowany. W diecie przeciwzapalnej należy unikać słodyczy i produktów z białej mąki, ale także słodzonych jogurtów, napojów, deserów. Zdecydowanie lepiej przygotować sobie domowe słodkie przekąski z dodatkiem owoców i orzechów. 

Oczywiście te produkty mogą od czasu do czasu pojawiać się w naszej diecie. Należy być świadomym tego, że nie są one korzystne i nie są także neutralne dla naszego organizmu. Warto zachować zdrowy balans i trzymać się zasady 80/20.

Soja przy niedoczynności tarczycy i Hashimoto

Soja i produkty sojowe (tofu, tempeh, napoje i jogurty roślinne) oraz w mniejszym stopniu inne nasiona roślin strączkowych zawierają izoflawony, które są składnikiem ograniczającym przyswajanie jodu. Wiemy, jak ważny jest jod dla tarczycy, więc czysto hipotetycznie można by wyeliminować soję z diety, żeby nie nabawić się niedoborów jodu. Jeżeli jednak mamy niedobór jodu to przede wszystkim skupmy się na tym, aby zwiększyć jego udział w swojej diecie. Jest to najskuteczniejsze posunięcie. 

To, co jeszcze zarzuca się soi to hamowanie wchłaniania leków na niedoczynność tarczycy. Jednakże wchłanianie lewotyroksyny hamuje nie tylko soja, ale również szereg innych czynników, choćby ten błonnik, ale to omówimy dokładnie w kolejnym odcinku podcastu. Natomiast podobnie jak z błonnikiem spożycie soi na mnóstwo korzyści zdrowotnych i nie warto eliminować tych składników z diety. 

To, o czym należy pamiętać to zachowanie odstępu między wzięciem leku a spożyciem żywności sojowej. Odstęp, o jakim mówimy, wynosi 4 godziny. Jako że leki przy tych schorzeniach raczej bierzemy rano na czczo, to trzymajmy się zasady, by unikać soi i jej przetworów w śniadaniu, a czasem i w drugim śniadaniu.

Goitrogeny przy niedoczynności tarczycy i Hashimoto

Warzywa z rodziny krzyżowych, do których zaliczamy m.in. kapustę, brokuł, kalafiora, brukselkę, kalarepę czy jarmuż zawierają naturalne związki wolotwórcze, czyli goitrogeny. Ich niekorzystne działanie polega na wiązaniu jodu, który nie może zostać wykorzystany do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy. To z kolei może doprowadzić do przerostu gruczołu tarczowego, czyli powstania tzw. wola i rozwoju niedoczynności tarczycy. Substancje goitrogenne mogą jednak spowodować takie skutki w określonych warunkach – narażone na ich działanie są jedynie osoby mające niedobór jodu w organizmie, jednocześnie dostarczające duże ilości tych związków z dietą każdego dnia. Może to być problematyczne w przypadku niedoczynności wynikającej z niedoboru jodu albo u wegan, którzy częściej miewają niedobór tego pierwiastka.

Nie oznacza to jednak, że trzeba całkowicie wyeliminować z diety te zdrowe warzywa. Mimo posiadania tych substancji mają one też szereg składników korzystnych dla zdrowia tarczycy. Zawartość goitrogenów w żywności można zmniejszyć poprzez zastosowanie odpowiedniej obróbki termicznej. W trakcie gotowania inaktywacji może ulec ok. 30% związków antyodżywczych (goitrogenów). Rfekt ten będzie jeszcze większy, jeśli będziemy gotować warzywa bez przykrycia w dużej ilości wody – część z nich ulotni się wraz z parą wodną. 

Należy pamiętać, że proces fermentacji również dezaktywuje w pewnym stopniu czynnik wolotwórczy, dlatego z powodzeniem możemy korzystać z produktów kiszonych. Przy odpowiednim poziomie jodu w organizmie, spożywanie warzyw krzyżowych w umiarkowanych ilościach oraz poddawaniu ich właściwej obróbce termicznej przy zaburzeniach pracy tarczycy będzie w porządku. Warzywa krzyżowe powinny więc stanowić element zróżnicowanej diety, choćby ze względu na zawartość cennych  związków bioaktywnych, które odgrywają istotną rolę m.in. w profilaktyce nowotworów.

Podsumowując, dietę należy dopasować do swoich indywidualnych potrzeb. Znacie już ogólne zasady, którymi należy się kierować. Wiecie, które produkty pośród poszczególnych grup warto wybierać. Pozostaje nam zaprosić Was do kolejnego odcinka, w którym omówimy higienę przyjmowania leku i suplementację przy niedoczynności tarczycy i Hashimoto. My intensywnie pracujemy dla Was nad ebookiem z tygodniowym jadłospisem, który będzie dedykowany tym schorzeniom. W ebooku wszystko będzie zebrane w pigułkę wiedzy, w konkretne instrukcje co zbadać, co suplementować, jakie kroki podjąć. Dieta natomiast będzie kierować się omówinymi dziś założeniami. 

Jeśli jesteście zainteresowani takim ebookiem, jak również wszystkimi treściami, które publikujemy w temacie niedoczynności tarczycy i Hashimoto, zostawiamy Wam listę zainteresowanych. Jeśli natomiast jesteście w pełni zdrowi i czekacie na kolejną sezonową dietę, w której znajdziecie inspiracje na ciekawe przygotowanie sezonowych warzyw i owoców, która również będzie mieć niski indeks glikemiczny i charakteryzować się będzie potencjałem przeciwzapalnym, to zostawiamy drugą listę – listę oczekujących na dietę letnią. 

Lista zainteresowanych treściami o niedoczynności tarczycy i Hashimoto

Lista zainteresowanych dietą letnią 

niedoczynność tarczycy i hashimoto
Website | + posts

Newsletter Okiem Dietetyka

.

DIETA POD OKIEM DIETETYKA

KATEGORIE BLOGA

KUP MOJĄ NAJNOWSZĄ KSIĄŻKĘ

×